De ISO waarde is een maat voor de lichtgevoeligheid van de sensor. Ook dit begrip stamt uit het ‘analoge tijdperk’: het was een eigenschap het lichtgevoelige materiaal dat je gebruikte en de manier waarop het ontwikkeld werd. Dat geldt voor zowel het filmrolletje als het afdrukmateriaal achteraf.
De lichtgevoeligheid van het materiaal verschilde per fabrikant en per materiaalsoort. Om een camera goed in te kunnen stellen én met het oog op merkonafhankelijkheid, is er ooit deze industriestandaard afgesproken. Dus, welk merk of type camera je ook hebt, als je instelt ‘ISO 100’ dan komt dat altijd overeen met elkaar.
In een digitale camera zit maar één sensor die van nature ook maar één (optimale) lichtgevoeligheid kent. Toch is de lichtgevoeligheid instelbaar gemaakt, zoals elk filmrolletje een specifieke lichtgevoeligheid kende.
De reden achter het instellen van de ISO waarde is het ‘oprekken’ van het bereik om te kunnen fotograferen bij verschillende lichtomstandigheden, met een bepaalde keuze voor sluitertijd en diafragma. Dit zie je terug in de belichtingsdriehoek.
Echter, er vandert niets aan de sensor: bij een hogere ISO waarde stel je de camera tevreden met minder licht en tegelijkertijd geef je de software er in de opdracht er desondanks het beste van te maken. Een ISO waarde verhogen betekent altijd verlies van kwaliteit. Dit verlies is veel gevallen acceptabel ten opzichte van het doel wat je er mee wilt bereiken. Het verlies aan kwaliteit bij verhogen zie je terug in toename van ruis (korrelachtige structuur), fletsere kleuren en minder scherpte. Bij extreem verlagen (minder gevoelig instellen dan optimaal) verlies je dynamiek.
Tips
Als je afstapt van (vol)automatisch fotograferen, zet dan eerst de ISO waarde vast. Bij normale omstandigheden kies je voor de beste kwaliteit. Dat is de laagst gespecificeerde ‘normale’ waarde: doorgaans ISO 100 tot 200.
BIJ omstandigheden met weinig licht verhoog je de ISO, maar zet je hem weer ‘vast’. Het handigst is dat in flinke stappen te doen, al naar gelang de omstandigheden: meteen op ISO 800 of 3200, en er dan van af blijven. Nog hoger kan ook, maar realiseer je dan wel dat de ruis in je foto’s flink kan gaan toenemen. De hoeveelheid ruis hangt vooral van de kwaliteit van de sensor in je camera af.